نکته های دندان پزشگی

گاه، سال‌ها با مواد و دستگاه‌ها کار می‌کنیم اما نکته‌های ریزی که می‌تواند در فرایند درمان تاثیرگذار باشند، از چشممان می‌افتند. آنچه در ادامه می‌خوانید ریز نکته‌های به ظاهر بدیهی است که ممکن است برخی از همکاران دندان‌پزشک تا امروز به آن‌ها توجه نکرده یا از آنها غافل مانده‌اند.

۱- این طور نیست که حجم و وزن آمالگام کپسولی دو واحدی دو برابر آمالگام یک واحدی باشد. به طور معمول آمالگام‌های یک واحدی ۴۰۰میلی گرم پودر آلیاژدارند، آمالگام‌های دو واحدی ۶۰۰میلی گرم وآمالگام‌های سه واحدی ۸۰۰ میلی‌گرم.

۲- از آن‌جا که سرعت کروژن و خوردگی در آمالگام‌های پر مس، نصف آمالگام‌های کم مس است؛ سیل لبه‌ای در این آمالگام‌ها دیر‌تر برقرار می‌شود و استفاده از وارنیش یا سیلر در این آمالگام‌ها ضروری‌تر است.

۳- معمولا با دیدن آمالگام تازه همخوردهٔ خشک و شکننده، چنین استنباط می‌شود که مقدار جیوه آمالگام کم بوده است؛ ولی با توجه به نسبت مشخص جیوه، مخصوصا در آمالگام‌های کپسولی، باید کم بودن زمان و سرعت چرخش آمالگاماتور را به‌عنوان یکی از دلایل اصلی بروز این مشکل به حساب آورد.

۴- به‌ وسیله انتقال آمالگام به حفره ترمیمی، آمالگام‌کریر گفته می‌شود. از آنجا که کاربرد این وسیله منحصر به آمالگام نیست و می‌توان با آن انواع خمیر‌ها و مواد ترمیمی را منتقل کرد، استفاده از واژه (paste carrier) درست‌تر است.

۵- به نوارهای پرداخت فلزی به غلط نوار پرداخت آمالگام و به نوارهای پرداخت پلاستیکی به غلط نوار پرداخت کامپوزیت گفته می‌شود. این نوار‌ها اختصاص به آمالگام یا کامپوزیت ندارند و برای پرداخت همه مواد ترمیمی کاربرد دارند.

۶- یک‌دسته از نوارهای تافل مایر، بالچه دارند (winged) که برای حفرات پرگزیمالی عمیق مناسب هستند. کلیه نوارهای تافل‌مایر، لوپ‌دار (loop) هستند.

۷- لزومی در قراردادن ماتریس هولدر در سمت باکال نیست و بسته به شرایط کاری، می‌توان آن را در سمت لینگوال هم قرار داد.

۸- ضخامت بعضی از نوار ماتریس‌های فلزی، کمتر ازنوارهای سلولزی شفاف است.

۹- به فرزهای الماسی استوانه‌ای شکل به غلط فرز فیشور (fissure) گفته می‌شود. فرزهای فیشور فرزهای کاربایدی و از نوع تیغه‌ای هستند.

۱۰- رابرپالیشر‌ها یا به شکل pointed هستند یا به شکل cup. توجه شود که cap تلفظ نشوند.

۱۱- به طور معمول به هندپیس‌های رایج تراش دندان، توربین و آنگل می‌گوییم، ولی باید بدانیم که هردو این‌ها به دلیل زاویه دار بودن سرشان angled هستند (مستقیم نیستند) و چون driven air- هستند، توربین محسوب می‌شوند. در واقع باید به آنگل، هندپیس زاویه‌دارlow speed بگوییم و به توربین، هندپیس زاویه دارhigh speed.

۱۲- خیلی مواقع بدون توجه به اینکه گلاس‌یونومر از چه تایپی است، از آن برای هر کاری استفاده می‌کنیم. غافل از اینکه گلاس‌یونومر شش تایپ مختلف دارد؛ از luting گرفته تا restorative.

۱۳- به گلاس‌یونومر تعدیل شده با رزین، به غلط گلاس‌یونومر نوری گفته می‌شود. در حقیقت این مواد، دوال‌کیور هستند: هم واکنش سلف دارند و هم واکنش نوری.

۱۴- اطلاق نادرست «پین داخل کانال» به پست‌های پیش‌ساخته فلزی باعث عدم توجه دندان‌پزشک به قوانین مربوط به پست‌ها می‌شود. لذا کاربرد واژه پست‌های پیش ساخته درست‌تر است.

۱۵- دستگاه‌های متداول کیور کامپوزیت‌های لایت‌کیور، نه لیزر هستند و نه اشعه ماوراء بنفش (UV)؛ بلکه نور مرئی آبی رنگ هستند.

۱۶- وقتی می‌گوییم رنگ یک دندان یا کامپوزیت A، B، C یا D است، به یکی از چهار خانواده متداول رنگ دندان در سیستم ویتا اشاره می‌کنیم. خانواده A قرمزقهوه‌ای، B قرمز زرد، Cخاکستری، D قرمز خاکستری هستند.

۱۷- این درست نیست که بگوییم رنگ D، از رنگ A تیره‌تر است، چرا که تیرگی و روشنی رنگ، ربطی به خانواده رنگ ندارد و از آن مستقل است. یعنی ممکن است یک کامپوزیت به رنگ D از کامپوزیت به رنگ A روشن‌تر باشد.

۱۸- در سیستم انتخاب رنگ ویتا تفاوت رنگ A۱ با A۴ در میزان اشباعیت رنگ (کرما) است. یعنی A۴ از A۱ پررنگ‌تر است.

۱۹- در استفاده از باندینگ باید به نوع باندینگ توجه کرد. مثلاً باندینگ با نام تجاری Margin Bond یک Enamel Bonding است و برای کار روی عاج نا‌مناسب.

۲۰- ریختن باندینگ در ظرف و‌‌ رها کردن آن به حال خود تا تکمیل مراحل اچ و شستشوی حفره، اقدامی نادرست است. حلال موجود در باندینگ در معرض هوا (علی الخصوص زیر نسیم خنک کولر و پنکه) تبخیر می‌شودکه این، باعث کاهش سیلان و کاهش نفوذ رزین به سطوح اچ شده می‌شود.

۲۱- منظور از توتال اچ بودن باندینگ، اعمال همزمان آن بر روی مینا و عاج است. لذا هم باندینگ‌های Etch and Rinse (نسل۴و۵) و هم باندینگ‌های Self Etch (نسل۶و۷) را می‌توان به صورت توتال اچ به کار برد.

۲۲- یک تفکر نادرست این است که بعضی اقدامات درمانی مثل فلوراید تراپی و فیشورسیلانت، مختص کودکان شمرده می‌شوند و گفته می‌شود در بزرگ‌سالان کاربردی ندارد. لذا اگر این اقدامات در بزرگ‌سالان انجام گیرد باعث تعجب بعضی همکاران می‌شود. در حالی که این درمان‌ها کوچک و بزرگ نمی‌شناسند و برای پیش‌گیری از پوسیدگی به کار می‌روند. به علاوه فیشورسیلانت به همراه ترمیم‌های کامپوزیتی و آمالگامی محافظه کارانه، توصیه شده است.

۲۳- همان‌طور که اکثر مردم به پودر لباس شویی، تاید می‌گویند (که یک نام تجاری است) اکثر دندان‌پزشکان هم به لاینرکلسیم هیدروکساید، دایکال و به ZOE تقویت شده با پلیمر، IRM می‌گویند.

۲۴- عبارات «این دندان باید اندو شود» و «این دندان باید عصب کشی شود» عبارات نادرستی هستند که بهتر است با عبارت «این دندان باید درمان ریشه شود» جای‌گزین شوند.

۲۵- استفاده از عبارت re–endo برای بیان درمان مجدد ریشه نادرست است، چرا که پیشوند re باید برسرفعل بیاید تا نشانگر تکرار یک کار باشد. لذا عبارت retreat مناسب‌تر است.

۲۶- «پوتی و واش» نام یک ماده قالب‌گیری یا یک برند تجاری خاص نیست بل‌که نشان‌گر ویسکوزیتی‌های مختلف مواد قالب‌گیری الاستومری است.

۲۷- «این دندان باید بیلداپ (Build up) شود». این جمله به طورمعمول برای دندان‌هایی به کار می‌رود که نیاز به پوشش کاسپ دارند، درحالی که باید توجه داشت که انجام هر ترمیمی یک بیلداپ (بازسازی) محسوب می‌شود.